Tagraíonn uchtáil bhaile do chás uchtála linbh atá ina chónaí/ina cónaí in Éirinn ag cúpla atá ina gcónaí in Éirinn freisin. Is é cineál agus an éifeacht atá le hordú uchtála na hÉireann go mbíonn an leanbh mar leanbh leis na huchtaitheoirí a rugadh dóibh de phósadh, leis na cearta agus na dualgais go léir tuismitheoirí agus leanaí i ndáil lena chéile. Tabhair ar aird le do thoil nach gceadaíonn reachtaíocht uchtála na hÉireann ach d’uchtáil linbh agus sin amháin. Sainmhínítear leanbh mar dhuine nach bhfuil ocht mbliana déag d’aois slánaithe aige/aici go fóill. Ní féidir duine a bhfuil ocht mbliana déag d’aois slánaithe acu nó duine atá níos sine a uchtáil in Éirinn. Tá ceithre chineál uchtáil bhaile ann – Leasteaghlach, Uchtáil Teaghlaigh Shínte nó Uchtáil ag Gaol, Uchtáil Bhaile Naín, Cúram Altramais Fadtéarmach as a leanann Uchtáil.
Chun tús a chur leis an bpróiseas uchtála, beidh ort teagmháil a dhéanamh le d’oifig uchtála áitiúil Tusla - An Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach. Tá sonraí teagmhála na n-oifigí áitiúla le fáil anseo
An Teaghlach Céim
An Teaghlach Céim
Tagraíonn leasteaghlach i gcomhthéacs uchtála go ginearálta do theaghlaigh a chruthaítear nuair a phósann máthair bhreithe an linbh fear nach é athair an linbh sin é, agus go bhfuil an leanbh ag cónaí in éineacht leis an gcúpla pósta seo, nó i líon beag cásanna go bhfuil an leanbh ag cónaí leis an athair breithe ar mian leis féin agus lena bhean chéile an leanbh a uchtáil. Déantar iarratais sna cásanna seo ionas go mbeidh céile an tuismitheora breithe in ann cearta dlíthiúla a fháil maidir leis an leanbh laistigh den aonad teaghlaigh. Cinntíonn sé seo cearta comharbais an linbh laistigh den teaghlach. Tá tabhairt suas cearta dlíthiúla aonair an tuismitheora breithe maidir leis an leanbh i gceist le hordú uchtála a dhéanamh sna cásanna seo, agus a chéile/nó a céile tabhairt faoi comhchearta dlíthiúla, freagrachtaí agus caomhnóireacht maidir leis an leanbh.
Sa chás an leanbh a bheith á uchtáil/á huchtáil ag an máthair agus ag a fear céile (is é seo an cás i bhformhór iarratais leastuismitheoirí), más é athair breithe an linbh caomhnóir dlíthiúil an linbh, tá a thoiliú riachtanach sular féidir leanúint ar aghaidh leis an uchtáil. Má thugann sé a thoiliú i leith na huchtála, ní mór deireadh a chur leis an ordú caomhnóireachta sular féidir leanúint ar aghaidh leis an uchtáil. Mura dtugann sé a thoiliú i leith na huchtála, ní féidir leanúint ar aghaidh ach tá sé oscailte don mháthair bhreithe iarratas a chur faoi bhráid na cúirte dúiche chun deireadh a chur leis an ordú caomhnóireachta.
Sa chás nach é athair breithe an linbh an caomhnóir dlíthiúil tá sé i dteideal a bheith curtha ar an eolas maidir leis an iarratas uchtála. D’fhéadfadh líon torthaí a bheith i gceist ansin, lena n-áirítear:
(i) Cuirtear an t-athair breithe ar an eolas agus níl aon agóid aige.
(ii) Tá an t-athair breithe curtha ar a eolas agus tá agóid aige – d’fhéadfadh sé cinneadh a dhéanamh iarratas a chur faoi bhráid na cúirte dúiche le haghaidh ordú caomhnóireachta a fháil.
(iii) Tá an t-athair breithe aitheanta ach ní féidir é a aimsiú.
(iv)Ní féidir an t-athair breithe a aithint agus dá bhrí sin ní féidir fógra a thabhairt dó – sna himthosca sin, ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a cheadú gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(v) Tá imthosca ar an mbealach go meastar go bhfuil sé míchuí an t-athair breithe a chur ar an eolas más eol cé hé féin – sna himthosca sin, ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a dhéanamh gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(vi) Tá an t-athair breithe básaithe. Sa chás seo ní féidir fógra a thabhairt ná dul i gcomhairle leis an athair breithe. Tá deimhniú báis an athar breithe agus fianaise a cheanglaíonn é leis an leanbh riachtanach sula bhféadfar leanúint leis an iarratas.
Sa chás iarratas a bheith curtha faoi bhráid na cúirte ag na páirtithe atá ag iarraidh uchtáil a dhéanamh nó ag an Údarás Uchtála, cuirtear an t-iarratas uchtála ar fionraí go dtí go mbíonn imeachtaí na cúirte tugtha chun críche.
Nuair atáthar tar éis déileáil go cuí le saincheist toilithe nó fógra a thabhairt don athair breithe is féidir leanúint leis an iarratas.
An tír ina bhfuil na huchtaitheoirí ina gcónaí
Ní mór go mbeidh gnáthchónaí ar uchtaitheoirí ionchasacha sa Stát.
Tír chónaithe an linbh
Ní mór go mbeidh cónaí ar an leanbh sa Stát.
Reiligiún
Sa chás nach bhfuil an reiligiún céanna ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha, ag an leanbh ná ag an tuismitheoir/tuismitheoirí, ní mór go mbeidh reiligiún (más ann) gach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha ar eolas ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí sula dtugtar toiliú an leanbh a uchtáil.
Oiriúnacht
Ní féidir leis an Údarás Uchtála ordú uchtála a dhéanamh go mbeifear sásta gur duine oiriúnach atá i ngach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha chun cearta tuismitheora a bheith aige nó aici agus dualgais tuismitheora a bheith air nó uirthi i leith an linbh. Ní mór go mbeidh Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta atá bailí ag na tuismitheoirí uchtaíocha ag an tráth a bhfuil an t-ordú uchtála á dhéanamh.
Uchtáil ag athair breithe agus ag a bhean chéile
Sa chás leanbh a bheith á uchtáil/á huchtáil ag an athair breithe agus ag bean chéile an athar breithe, tá toiliú na máthar breithe riachtanach ar mhaithe le leanúint ar aghaidh mar gurbh ise caomhnóir dlíthiúil an linbh.
Ní féidir leanúint leis an iarratas mura bhfuil toiliú na máthar breithe i leith na huchtála ar fáil.
Sa chás an mháthair bhreithe a bheith básaithe, beidh deimhniú báis riachtanach ar mhaithe le leanúint leis an iarratas.
Teaghlach Sínte / Gaol
Teaghlach Sínte / Gaol
Tagraíonn Uchtáil Teaghlaigh Shínte nó Uchtáil ag Gaol go sonrach do dhuine de theaghlach shínte an linbh, a dteastaíonn uathu an leanbh a uchtáil, ina n-aonar nó i gcomhar le céile; tá an leanbh ina chónaí/ina cónaí leis an uchtaitheoir/leis na huchtaitheoirí ionchasacha agus tá an leanbh curtha faoi chúram an ghaoil seo go díreach ag an mháthair bhreithe nó ag an Stát go hindíreach tríd an gcóras cúraim linbh.
Leagtar amach in Acht Uchtála 2010, Cuid 1 Alt 3 (10) na catagóirí daoine ó na teaghlaigh sínte atá incháilithe le huchtáil a dhéanamh sna cásanna seo. Tá gaolta incháilithe trí ghaol fola leis an mbeirt tuismitheoirí breithe.
Ciallaíonn “ gaol”, i ndáil le leanbh, seanathair nó seanmháthair, deartháir, deirfiúr, uncail nó aintín, lánfhola nó leathfhola, nó ó chleamhnas, leis an leanbh, agus folaíonn sé céile aon duine den sórt sin, agus is de thaobh na máthar nó an athar a dhéanfar gaolmhaireacht leis an leanbh a chomhaireamh.
Sa chás leanbh a bheith ina chónaí/ina cónaí le agus faoi chúram gaol/gaolta* agus go ndéanann an gaol/gaolta iarratas leis an leanbh a uchtáil, ní mór toiliú na máthar breithe a fháil. Sa chás an t-athair breithe a bheith mar chaomhnóir dlíthiúil tá toiliú an athar riachtanach freisin.
Sa chás nach bhfuil athair breithe an linbh ina chaomhnóir dlíthiúil, tá sé i dteideal fógra a fháil agus dul i gcomhairle leis maidir leis an iarratas uchtaithe. D’fhéadfadh líon torthaí a bheith i gceist ansin, lena n-áirítear:
(i) Cuirtear an t-athair breithe ar an eolas agus níl aon agóid aige.
(ii) Tá an t-athair breithe curtha ar a eolas agus tá agóid aige – d’fhéadfadh sé cinneadh a dhéanamh iarratas a chur faoi bhráid na cúirte dúiche le haghaidh ordú caomhnóireachta a fháil.
(iii) Tá an t-athair breithe aitheanta ach ní féidir é a aimsiú.
(iv)Ní féidir an t-athair breithe a aithint agus dá bhrí sin ní féidir fógra a thabhairt dó – sna himthosca sin, ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a cheadú gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(v) Tá imthosca ar an mbealach go meastar go bhfuil sé míchuí an t-athair breithe a chur ar an eolas más eol cé hé féin – sna himthosca sin, ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a dhéanamh gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(vi) Tá an t-athair breithe básaithe. Sa chás seo ní féidir fógra a thabhairt ná dul i gcomhairle leis an athair breithe. Tá deimhniú báis an athar breithe agus fianaise a cheanglaíonn é leis an leanbh riachtanach sula bhféadfar leanúint leis an iarratas.
Sa chás nach dtugann máthair bhreithe an linbh a toiliú ní féidir leanúint leis an iarratas.
Tá sé oscailte do na gaolta atá ag déanamh iarratais leis an leanbh a uchtáil, iarratas a chur faoi bhráid na hArd-Chúirte chun fáil réidh le toiliú na máthar breithe nó an athar breithe mar is gá.
Sa chás iarratas a bheith curtha faoi bhráid na cúirte ag na páirtithe atá ag iarraidh uchtáil a dhéanamh nó ag an Údarás Uchtála, cuirtear an t-iarratas uchtála ar fionraí go dtí go mbíonn imeachtaí na cúirte tugtha chun críche.
* Ciallaíonn “gaol”, i ndáil le leanbh, seanathair nó seanmháthair, deartháir, deirfiúr, uncail nó aintín, lánfhola nó leathfhola, nó ó chleamhnas, leis an leanbh, agus folaíonn sé céile aon duine den sórt sin, agus is de thaobh na máthar nó an athar a dhéanfar gaolmhaireacht leis an leanbh a chomhaireamh
Aois Íosta
Ní mór go mbeidh aois 21 bliain ar a laghad slánaithe ag na huchtaitheoirí ionchasacha.
Uasteorann Aoise
Níl uasteorainn aoise leagtha síos de réir an dlí do thuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha, ach is fachtóir suntasach atá in aois mar sin féin nuair atáthar ag déanamh measúnachta ar oiriúnacht chun uchtáil.
An tír ina bhfuil na huchtaitheoirí ina gcónaí
Ní mór go mbeidh gnáthchónaí ar uchtaitheoirí ionchasacha sa Stát.
Tír chónaithe an linbh
Ní mór go mbeidh cónaí ar an leanbh sa Stát.
Reiligiún
Sa chás nach bhfuil an reiligiún céanna ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha, ag an leanbh ná ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí, ní mór go mbeidh reiligiún (más ann) gach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha ar eolas ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí sula dtugtar toiliú an leanbh a uchtáil.
Oiriúnacht
Ní féidir leis an Údarás Uchtála ordú uchtála a dhéanamh go mbeifear sásta gur duine oiriúnach atá i ngach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha chun cearta tuismitheora a bheith aige nó aici agus dualgais tuismitheora a bheith air nó uirthi i leith an linbh. Ní mór go mbeidh Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta atá bailí ag na tuismitheoirí uchtaíocha ag an tráth a bhfuil an t-ordú uchtála á dhéanamh.
Staitisticí maidir le hUchtáil Teaghlaigh Shínte nó Uchtáil ag Gaol
Glacadh le Naíonáin Intíre
Go bunúsach, is ionann Uchtáil Bhaile Naín agus próiseas trína gcuirtear leanbh faoi chúram tuismitheoirí eile. Aistrítear na cearta, freagrachtaí agus dualgais go léir chuig na tuismitheoirí nua agus tugann na tuismitheoirí breithe suas a gcuid cearta agus dualgais dhlíthiúla go léir maidir leis an leanbh. Ní féidir leanbh a chur faoi chúram cúpla gan chead roimh ré ón Údarás Uchtála.
Naíonáin Intíre
Go bunúsach, is ionann Uchtáil Bhaile Naín agus próiseas trína gcuirtear leanbh faoi chúram tuismitheoirí eile. Aistrítear na cearta, freagrachtaí agus dualgais go léir chuig na tuismitheoirí nua agus tugann na tuismitheoirí breithe suas a gcuid cearta agus dualgais dhlíthiúla go léir maidir leis an leanbh. Ní féidir leanbh a chur faoi chúram cúpla gan chead roimh ré ón Údarás Uchtála. Is iad Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach nó comhlacht creidiúnaithe amháin a bheidh in ann an leanbh a chur faoi chúram. Ní bhreithneofar ach amháin cúplaí ag a bhfuil Dearbhuithe Incháilitheachta agus Oiriúnachta bailí ó thaobh leanbh a chur faoi chúram.
Sa chás go gcuireann an mháthair bhreithe (go hiondúil) an leanbh faoi chúram agus go bhfuil an leanbh le huchtáil ag teaghlach eile seachas ag an teaghlach breithe.
Cé a eagraíonn an leanbh a chur faoi chúram lena uchtáil/lena huchtáil?
Níl ach Comhlachtaí Creidiúnaithe atá cláraithe agus Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach i dteideal go dlíthiúil leanaí a chur faoi chúram lena n-uchtáil i bPoblacht na hÉireann. Tá cead an Údaráis Uchtála riachtanach sular féidir an leanbh a chur faoi chúram uchtaitheoir/uchtaitheoirí ionchasacha. Ní mór go mbeidh Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta bailí ag an uchtaitheoir/uchtaitheoirí ionchasacha sular féidir leanbh a chur faoina gcúram lena uchtáil/lena huchtáil.
Aois Íosta
Ní mór go mbeidh na huchtaitheoirí ionchasacha araon 21 bliain d’aois ar a laghad.
Uasteorainn Aoise
Ní leagann an dlí síos aon uasteorainn aoise d’uchtaitheoirí ionchasacha, ach fachtóir suntasach is ea aois nuair atáthar i mbun measúnachta ó thaobh uchtála.
Áit chónaithe na n-uchtaitheoirí
Ní mór go mbeidh gnáthchónaí ar na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasachasa Stát.
Áit chónaithe an linbh
Ní mór go mbeidh cónaí ar an leanbh sa Stát.
Reiligiún
Sa chás nach bhfuil an reiligiún céanna ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha agus atá ag an leanbh agus ag tuismitheoirí an linbh, ní mór go mbeidh reiligiún (más ann dó) gach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha ar eolas ag tuismitheoirí an linbh sula dtugtar cead leis an leanbh a uchtáil.
Oiriúnacht
Ní féidir leis an Údarás Uchtála aon ordú uchtála a dhéanamh go mbeidh sé sásta gur duine oiriúnach ó thaobh cearta agus dualgais tuismitheora maidir leis an leanbh atá i ngach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha. Ní mór go mbeidh Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta bailí ag na tuismitheoirí uchtaíocha ag an tráth a mbíonn an t-ordú uchtála le déanamh.
Staitisticí
Tá tábla ina leagtar amach líon na n-uchtálacha baile naín in Éirinn le blianta beagaanuas le fáil anseo.
Eolas maidir leis na céimeanna ó thaobh Uchtáil Bhaile Naín
Mar gur cúplaí pósta atá i bhformhór tuismitheoirí uchtaíocha na hÉireann, tá an fógra seo a leanas scríofa san uimhir iolra lena dhéanamh níos éasca lena léamh. Is féidir le hiarratasóir aonair uchtáil a dhéanamh freisin in imthosca áirithe.
Ba chóir do dhaoine ar mian leo go gcuirfí leanbh faoina gcúram lena n-uchtáil iarratas a sheoladh chuig ceann de na Comhlachtaí Creidiúnaithe cláraithe nó chuig oifig áitiúil Tusla - Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach.
Rachaidh iarratasóirí faoi phróiseas measúnachta mionsonraithe chun críocha Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta a fháil.
Is é atá mar chuspóir leis an measúnacht seo, oiriúnacht na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha le leanbh a uchtáil a mheas. Áirítear sa mheasúnacht líon agallaimh aonair agus comhagallaimh agus cuairteanna ar theach cónaithe an iarratasóra. Déanfaidh an t-oibrí sóisialta réimsí ar nós a gcaidreamh a phlé, na cúiseanna atá acu le leanbh a uchtáil, a bhfuil siad ag súil leis ón leanbh agus a n-acmhainneacht chun cúnamh a thabhairt don leanbh chomh maith le heolas agus tuiscint a fháil ar a chúlra/a cúlra nádúrtha.
Nuair a chuirtear naíonán faoi chúram le huchtáil, tugtar an deis don tuismitheoir/na tuismitheoirí breac-chuntas a thabhairt maidir lena rogha ó thaobh an cineál teaghlaigh ar mhaith leo go socrófaí an leanbh leo. Mar shampla, d’fhéadfadh sé gur mhian leis an tuismitheoir/na tuismitheoirí go dtógfaí an leanbh i gceantar tuaithe, nó i dtír eile seachas an tír ina bhfuil cónaí orthu féin; d’fhéadfadh sé gur mhaith leo go mbeadh leanbh ag an gcúpla cheana féin ionas go mbeidh siblín ag a leanbh féin.
Déanfaidh Comhlachtaí Creidiúnaithe atá cláraithe nó Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach scrúdú ar phróifíl gach aon duine ag a bhfuil Dearbhuithe Incháilitheachta agus Oiriúnachta bailí Tusla. Cuirfear trí phróifíl ar a laghad faoi bhráid tuismitheora/tuismitheoirí an linbh gan aon eolas aitheantais iontu. Roghnóidh an tuismitheoir/na tuismitheoirí i gcomhar leis an oibrí sóisialta próifíl amháin. Déanfaidh an t-oibrí sóisialta teagmháil leis na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha lena fháil amach an bhfuil siad toilteanach leanúint ar aghaidh leis an leanbh a thógáil faoina gcúram.
Sa chás go n-éiríonn le cur faoi chúram, an chéad chéim eile a bheidh le glacadh ag na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha ná iarratas a chur faoi bhráid an Údaráis Uchtála le hordú uchtála a fháil. Go ginearálta, déantar an t-iarratas trí Chomhlachtaí Creidiúnaithe cláraithe nó Tusla - Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach a bhí i mbun oibre leo. Cuirfidh siad comhairle ar fáil maidir leis na doiciméid atá riachtanach le haghaidh iarratas uchtála.
De ghnáth, ní thugann an tÚdarás Uchtála uchtáil chun críche go dtí go mbíonn an leanbh faoi chúram na dtuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha ar feadh sé mhí ar a laghad. Ceanglaítear ar an gComhlacht Creidiúnaithe cláraithe nó ar Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach dhá (2) Thuarascáil tar éis cur faoi chúram a chur faoi bhráid an Údaráis sula bhféadfaidh an tÚdarás an t-iarratas ar Ordú Uchtála a bhreithniú. D’fhéadfadh sé go n-éileodh an tÚdarás ar na hiarratasóirí an leanbh a bheith faoina gcúram ar feadh tréimhse níos faide in imthosca áirithe.
Eolas tábhachtach maidir le Toiliú
Toiliú maidir le Cur faoi Chúram
Sa chás uchtáil linbh a bheith á eagrú ag Comhlacht Creidiúnaithe cláraithe nó ag Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach, ní mór do mháthair, don athair (sa chás gurbh é eisean an caomhnóir) nó caomhnóir dlíthiúil eile, toiliú nó comhaontú a thabhairt i dtosach go gcuirfeadh an comhlacht sin an leanbh faoi chúram lena uchtáil/lena huchtáil. D’fhéadfaí an toiliú sin a thabhairt am ar bith tar éis an linbh a bhreith.
Toiliú maidir le hOrdú Uchtála
Ní mór don mháthair, don athair (sa chás gurbh é eisean an caomhnóir) nó caomhnóir dlíthiúil eile toiliú a thabhairt maidir le hordú uchtála a dhéanamh. Ní féidir toiliú maidir le hordú uchtála a dhéanamh go dtí go mbeidh an leanbh sé seachtaine d’aois ar a laghad. Ní féidir toiliú a thabhairt níos luaithe ná trí mhí roimh dháta an iarratais ar ordú uchtála. Ní mór toiliú maidir le hordú uchtála a dhéanamh de réir leagan amach ar leith agus tar éis nós imeachta áirithe atá leagtha síos sa reachtaíocht a leanúint.
Is féidir toiliú a tharraingt siar maidir le hordú uchtála a dhéanamh ag tráth ar bith sula ndéantar an t-ordú uchtála.
Leanbh a éileamh ar ais
Má athraíonn an mháthair a hintinn maidir leis an uchtáil sula ndéantar ordú uchtála agus má dhéanann sí iarratas a leanbh a éileamh ar ais ach go ndiúltaíonn na tuismitheoirí uchtaíocha an leanbh a thabhairt suas, ansin tá sé oscailte don mháthair imeachtaí dlíthiúla a thionscnamh leis an leanbh a choimeád.
Ag fáil réidh le toiliú
Sa chás, in imthosca áirithe, go bhfuil an tÚdarás sásta nach bhfuil an duine a bhfuil a dtoiliú ag teastáil ábalta toiliú a thabhairt mar gheall ar mhíchumas meabhrach nó murar féidir a theacht ar an duine, is féidir iarratas a chur faoi bhráid na hArd-Chúirte chun fáil réidh le toiliú ionas gur féidir leanúint le hordú uchtála a dhéanamh. Breithníonn an Ard-Chúirt leasa an linbh roimh ordú a dhéanamh.
Gan aon toiliú
I gcás go dteipeann, nó go ndéanann sí fáilí nó go ndiúltaíonn máthair, a raibh cur faoi chúram an linbh le haghaidh uchtála comhaontaithe aici i dtosach, a toiliú a thabhairt ó thaobh ordú uchtála a dhéanamh nó má tharraingíonn sí siar toiliú a bhí tugtha aici roimhe seo, tá sé oscailte do na tuismitheoirí uchtaíocha, má tá iarratas déanta acu ar ordú uchtála leis an leanbh a uchtáil, iarratas a chur os comhair na hArd-Chúirte le haghaidh ordú a fháil chun leanúint ar aghaidh agus an uchtáil a cheadú. Breithníonn an Ard-Chúirt leasa an linbh roimh ordú a dhéanamh.
Cúram Altramais Fadtéarmach go hUchtáil
Cúram Altramais Fadtéarmach go hUchtáil
Cúram Altramais Fadtéarmach go hUchtáil – Tarlaíonn uchtáil den chineál seo sa chás go bhfuil leanbh curtha faoi chúram cúpla i dtús báire i riocht cúraim altramais mar gheall nach bhfuil an mháthair bhreithe/na tuismitheoirí cinnte maidir le cén cinneadh ar mian leo a dhéanamh ó thaobh aire a thabhairt don leanbh iad féin nó cead a thabhairt leis an leanbh a uchtáil. In imthosca eile, d’fhéadfadh sé gur socraíodh an leanbh leis na tuismitheoirí altrama de bhun Ordú Cúraim a bheidh faighte ag Tusla – an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach mar gheall ar imthosca a bhain leis na tuismitheoirí/an teaghlach breithe. Éiríonn sé soiléir, le himeacht ama tríd an bPlean/Athbhreithniú Cúram Linbh nach mbeidh sé indéanta an leanbh a thabhairt ar ais dá dtuismitheoirí/ teaghlach breithe ach gur uchtáil is fearr a oireann do leas an linbh.
Sa chás leanbh a bheith faoi chúram altramais go fadtéarmach, d’fhéadfadh sé a bheith soiléir in imeacht ama tríd an bPlean/Athbhreithniú Cúram Linbh nach mbeidh sé indéanta an leanbh a thabhairt ar ais dá dtuismitheoirí/ teaghlach breithe ach gur uchtáil ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí altrama is fearr a oireann do leas an linbh.
Tá gá le toiliú na máthar a thabhairt leis an uchtáil. I roinnt cásanna d’fhéadfadh an mháthair cur i gcoinne na huchtála nó d’fhéadfadh sé nach mbeifí in ann teagmháil a dhéanamh léi lena toiliú a fháil. Tá gá le toiliú an athar breithe freisin sá chás gurb eisean an caomhnóir dlíthiúil.
Sa chás nach é an t-athair breithe an caomhnóir dlíthiúil tá sé i dteideal a bheith curtha ar an eolas agus a dhul i gcomhairle leis maidir leis an iarratas uchtála. D’fhéadfadh líon torthaí a bheith air sin, lena n-áirítear:
(i)Tá an t-athair breithe curtha ar an eolas agus níl aon agóid aige.
(ii) Tá an t-athair breithe curtha ar an eolas agus tá agóid aige – d’fhéadfadh sé cinneadh a dhéanamh nó gan cinneadh a dhéanamh iarratas a chur faoi bhráid na cúirte dúiche maidir le hordú caomhnóireachta.
(iii) Tá an t-athair breithe aitheanta ach ní féidir é a aimsiú.
(iv) Ní féidir an t-athair breithe a aithint agus dá bhrí sin ní féidir fógra a thabhairt dó – sna himthosca sin ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a dhéanamh gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(v) Tá imthosca ar an mbealach go meastar go bhfuil sé míchuí an t-athair breithe a chur ar an eolas más eol cé hé féin – sna himthosca sin, ní mór don Údarás Uchtála ordú a fháil ón Ard-Chúirt le hordú uchtála a dhéanamh gan dul i gcomhairle leis an athair breithe.
(vi) Tá an t-athair breithe básaithe. Sa chás seo ní féidir fógra a thabhairt ná dul i gcomhairle leis an athair breithe. Tá deimhniú báis an athar breithe agus fianaise a cheanglaíonn é leis an leanbh riachtanach sula bhféadfar leanúint leis an iarratas.
Sa chás nach bhfuil an toiliú riachtanach faighte ó thaobh na huchtála ní féidir leanúint ar aghaidh leis an iarratas.
Tá sé oscailte do na gaolta atá ag déanamh iarratais leis an leanbh a uchtáil, iarratas a chur faoi bhráid na hArd-Chúirte chun fáil réidh le toiliú na máthar breithe nó an athar breithe mar is gá.
Sa chás iarratas a bheith curtha faoi bhráid na cúirte ag na páirtithe atá ag iarraidh uchtáil a dhéanamh nó ag an Údarás Uchtála, cuirtear an t-iarratas uchtála ar fionraí go dtí go mbíonn imeachtaí na cúirte tugtha chun críche.
Aois Íosta
Ní mór go mbeidh aois 21 bliain ar a laghad slánaithe ag na huchtaitheoirí ionchasacha.
Uasteorann Aoise
Níl uasteorainn aoise leagtha síos de réir an dlí do thuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha, ach is fachtóir suntasach atá in aois mar sin féin nuair atáthar ag déanamh measúnachta ar oiriúnacht chun uchtáil.
An tír ina bhfuil na huchtaitheoirí ina gcónaí
Ní mór go mbeidh gnáthchónaí ar uchtaitheoirí ionchasacha sa Stát.
Tír chónaithe an linbh
Ní mór go mbeidh cónaí ar an leanbh sa Stát.
Reiligiún
Sa chás nach bhfuil an reiligiún céanna ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí uchtaíocha ionchasacha, ag an leanbh ná ag an tuismitheoir/tuismitheoirí, ní mór go mbeidh reiligiún (más ann) gach aon duine de na tuismitheoirí uchtála ar eolas ag an tuismitheoir/na tuismitheoirí sula dtugtar toiliú an leanbh a uchtáil.
Oiriúnacht
Ní féidir leis an Údarás Uchtála ordú uchtála a dhéanamh go mbeifear sásta gur duine oiriúnach atá i ngach aon duine de na tuismitheoirí uchtaíocha chun cearta tuismitheora a bheith aige nó aici agus dualgais tuismitheora a bheith air nó uirthi i leith an linbh. Ní mór go mbeidh Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta atá bailí ag na tuismitheoirí uchtaíocha ag an tráth a bhfuil an t-ordú uchtála á dhéanamh.
Staitisticí maidir le Cúram Altramais Fadtéarmach go hUchtáil
Maidir Linne
Déanann an tAonad Uchtála Baile iarratais ar Dhearbhuithe Incháilitheachta agus Oiriúnachta (atá ina cheangal ó thaobh na n-iarratasóirí uchtála go léir) agus iarratais Orduithe Uchtála a phróiseáil. Coimeádann an t-aonad Clár na nAithreacha Breithe freisin.
Tagraíonn Uchtáil Bhaile don chás ina ndéanann duine nó cúpla atá ina gcónaí in Éirinn leanbh atá ina chónaí/ina cónaí in Éirinn freisin a uchtáil. Is éard atá i gceist agus an éifeacht atá le hordú uchtála de Chuid na hÉireann ná gur leanbh leis an uchtaitheoir/na huchtaitheoirí an leanbh agus go n-aistreofar na cearta agus na freagrachtaí go léir ó na tuismitheoirí breithe chuig na tuismitheoirí uchtaíocha.
Tabhair ar aird, le do thoil, nach gceadaíonn reachtaíocht uchtála na hÉireann ach d’uchtáil linbh agus sin amháin. Sainmhínítear leanbh mar dhuine nach bhfuil ocht mbliana déag d’aois bainte amach aige/aici go fóill. Ní féidir duine atá os cionn ocht mbliana déag d’aois nó níos sine a uchtáil in Éirinn.
D’fhéadfadh sé go mbeadh líon téarmaí nó leaganacha cainte á n-úsáid ar an láithreán seo atá strainséartha duit. Chun cuidiú leat tá gluais curtha ar fáil againn chun an chuid is mó de na leaganacha atá in úsáid againn a mhíniú. Cliceáil anseo le do thoil.
Mionsonraí Teagmhála
An tAonad Uchtála Baile
Údarás Uchtála na hÉireann
3ú hUrlár,
Teach Shíol Bhroin
Droichead na Dothra
Baile Átha Cliath 4
DO4 H6F6
Teileafón: +353 1 2309 300
Ríomhphost: domestic@aai.gov.ie
