Éisteacht a reáchtáil

Roimh an éisteacht

Déanfaidh an tÚdarás Uchtála:

• Athbhreithniú ar an iarratas le haghaidh ordú uchtála a fhaightear ó na hiarratasóirí; agus 
• Breithniú sa chás gá a bheith le tuilleadh doiciméid ó dhaoine atá i dteideal éisteacht a fháil chun cuidiú leis an athbhreithniú ar an iarratas a thabhairt chun críche. Má tá, d’fhéadfadh an tÚdarás Uchtála a iarraidh ar na daoine siúd na doiciméid a chur faoi bhráid an Údaráis Uchtála faoi dháta sonrach.

Déanfaidh an tÚdarás Uchtála:

• éisteacht amháin nó níos mó a eagrú chun éisteacht lena bhfuil le rá ag na daoine go léir atá i dteideal éisteacht a fháil;
• éisteacht le fianaise ó dhuine ar bith a chinneann an tÚdarás Uchtála;
• scríobh chuig na daoine go léir trí phost cláraithe atá i dteideal éisteacht a fháil.

Ní mór go mbeidh an t-eolas seo san áireamh sa litir maidir leis an éisteacht.

• An dáta, am agus ionad na héisteachta, nach mór a bheith 21 lá ar a laghad ó dháta na litreach
• An t-ábhar atá le plé
• Deimhniú go bhfuil an t-iarratasóir i dteideal éisteacht a fháil;
• o go bhfuil an ceart chun éisteachta ag an iarratasóir; agus
• o go bhféadfadh an t-iarratasóir ionadaí dlíthiúil nó aon ionadaí eile a íocann siad as a bpóca féin a thabhairt leo
• Go gcuirfidh an t-iarratasóir doiciméid faoi bhráid, lena n-áirítear, aighneachtaí i scríbhinn 14 lá ar a laghad roimh an éisteacht agus:
• o d’fhéadfaí aon doiciméid a chuireann iarratasóir faoi bhráid a thabhairt do dhaoine nó d’eagraíochtaí eile má bhaineann na doiciméid lena rannpháirtíocht san éisteacht; agus
• o tá an t-iarratasóir freagrach as eolas ar bith atá pearsanta nó goilliúnach a thógáil as na doiciméid

Breithneoidh an tÚdarás Uchtála, roimh éisteacht a eagrú, cibé an bhfuil sé cuí éisteacht a reáchtáil go príobháideach.  Breithneoidh an tÚdarás Uchtála freisin aon iarratas ar éisteacht phríobháideach ó dhuine atá i dteideal éisteacht a fháil agus ó aon pháirtithe leasmhara más infheidhme.

Ag an éisteacht

Ag an éisteacht, éistfidh an tÚdarás Uchtála leis an fhianaise go léir ó na hiarratasóir agus ó ionadaithe cuí Tusla atá ábhartha don iarratas. 

Nuair a dhéantar cinneadh maidir leis an iarratas, tugann an tÚdarás Uchtála tús áite do leasa an linbh.  Breithneoidh an tÚdarás Uchtála gach uile ní a bhaineann leis an leanbh, lena n-áirítear:

• aois agus aibíocht an linbh;
• riachtanais fisiciúla, síceolaíochta agus mothúcháin an linbh;   
• an tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag uchtáil ar an leanbh;
• dearcadh an linbh ar an uchtáil bheartaithe;
• riachtanais sóisialta, intleachta agus oideachais an linbh;
• tógáil agus cúram an linbh;
• caidreamh an linbh lena thuismitheoirí/lena tuismitheoirí, caomhnóir nó gaolta de réir mar is cuí; agus
• aon chúinsí eile a bhfuil tionchar acu ar do leanbh.

Ag cur finnéithe ar an eolas

D’fhéadfadh an tÚdarás Uchtála:

• glaoch ar dhaoine chun freastal ar éisteacht;
• finnéithe a scrúdú faoi mhionn; agus
• éileamh ar fhinnéithe aon doiciméid ábhartha a d’fhéadfadh a bheith acu a chur ar fáil.

Tá oibleagáidí dlíthiúla faoi na hAchtanna ar dhuine nó ar eagraíocht a nglaoitear orthu mar fhinné. Ní mór don duine a fuair glaoch:

• freastal ar an éisteacht;
• aon doiciméid a iarradh orthu a chur ar fáil;
• mionn a ghlacadh; agus
• ráitis fhírinneacha a dhéanamh.

Is cion faoi na hAchtanna ráitis atá bréagach nó mhíthreorach a dhéanamh. Má ghlaoitear ar dhuine chuig éisteacht ó bhéal agus mura bhfreastalaíonn sé/sí, tá cion á dhéanamh acu faoi na hAchtanna. D’fhéadfaí fíneáil, príosúnacht nó an dá rud a bheith mar thoradh air sin.

Ag stiúradh éisteachta

Cinnteoidh rúnaíocht Bhord an Údaráis Uchtála go bhfaigheann Bord an Údaráis Uchtála na doiciméid agus na haighneachtaí go léir atá ábhartha don éisteacht roimh an éisteacht. 

Mura mbíonn duine de na daoine nó de na heagraíochtaí atá ceaptha a bheith ansin i láthair ar an am ceaptha, glacfaidh an tÚdarás: 

• na céimeanna réasúnacha lena dheimhniú gur cuireadh fógra maidir le héisteacht ar phost cláraithe; agus
• déanfar iarracht teagmháil a dhéanamh más féidir leis an duine nó leis an eagraíocht nach bhfuil i láthair. 

Tar éis an méid sin a dhéanamh, is féidir leis an Údarás cinneadh a dhéanamh cibé an bhfuil sé cuí nó nach bhfuil leanúint leis an éisteacht gan an duine nó an eagraíocht. Mura bhfuil, cuirfidh an tÚdarás an éisteacht ar athlá (a chur siar) go dtí dáta níos déanaí.  Nuair a roghnaíonn an tÚdarás dáta nua, breithneoidh sé imthosca go léir an iarratais ionas go mbeidh ar a chumas an dáta is oiriúnaí a roghnú. 

D’fhéadfadh luathscríbhneoir a bheith i láthair ag an éisteacht le taifead i scríbhinn a dhéanamh den éisteacht.

Ag an éisteacht, ní ghlacfaidh an tÚdarás le haighneachtaí breise i scríbhinn nó ó bhéal mura bhfreastalaíonn siad ar an dá choinníoll seo. 

• go dtacaíonn an aighneacht le ceartas aiceanta, arb é an ceanglas é a bheith cothrom agus cóir, agus
• ar an gcoinníoll nach an aighneacht claonta i leith aon chuid den éisteacht. Is ionann claontacht agus dochar nó gortú a d’fhéadfadh a bheith mar thoradh ar ghníomh.

D’fhéadfadh an tÚdarás:

• aon cheisteanna dar leis atá cuí le soiléiriú a dhéanamh ar phointe ar bith a chur ar dhuine nó ar eagraíocht ar bith atá ag freastal ar an éisteacht; agus
• a éileamh go gcuirfear aon doiciméid eile ar fáil dó a mheasann sé a bheith riachtanach chun cuidiú le cinneadh a dhéanamh.

Tá éisteacht neamhsháraíoch (neamh-choimhlinteach). Ciallaíonn sé sin go ndéanfaidh an tÚdarás iarracht gan duine ar bith atá ag freastal ar an éisteacht a chroscheistiú. Má tá croscheistiú riachtanach, déanfaidh an tÚdarás agus na rannpháirtithe eile an ceanglas seo a chomhlíonadh, sé sin croscheistiú a dhéanamh ar bhealach neamhsháraíoch.

Ag cur éisteacht ar athlá

Féadfaidh an tÚdarás éisteacht a chur siar – a chur ar athlá – fiú má tá tús curtha leis an éisteacht. Is féidir leis an Údarás é sin a dhéanamh le tuilleadh eolais a fháil nó le saincheisteanna a tháinig chun cinn le linn na héisteachta a bhreithniú.

Go ginearálta, ní féidir le daoine ná le heagraíochtaí atá ag glacadh páirt san éisteacht a iarraidh go gcuirfidh éisteacht siar.

Má thugann an duine nó an eagraíocht cúis eisceachtúil leis an éisteacht a chur siar agus má chiallaíonn a leithéid sin a dhéanamh a bheith ar aon dul le ceartas aiceanta, breithneoidh an tÚdarás éileamh leis an éisteacht a chur siar. 

Is féidir le neamhchaomhnóir ábhartha ar bith de chuid an linbh scríobh chuig an Údarás Uchtála lena rá gur mhian leo go rachfaí i gcomhairle leo maidir le hiarratas ar ordú uchtála na máthar, an leasteaghlaigh, leastuismitheora nó le duine de ghaolta an linbh.  Ní mór don neamhchaomhnóir ábhartha Foirm F3 a chomhlánú. Sular féidir leis an gcomhlacht creidiúnaithe leanúint ar aghaidh leis an mheasúnacht uchtála, ní mór dóibh Foirm F4 a chur faoi bhráid an Údarás Uchtála le cóip a fháil d’aon fhoirm F3 atá faighte ag an Údarás Uchtála ón neamhchaomhnóir ábhartha.

D’fhéadfadh sé nach bhfuil aon éileamh faighte ag an Údarás Uchtála ón neamhchaomhnóir ábhartha nuair a chuireann an comhlacht creidiúnaithe Foirm F4 faoi bhráid. Má fhaigheann an tÚdarás éileamh ón neamhchaomhnóir ábhartha ag tráth ar bith tar éis Foirm F4 a fháil, tabharfaidh an tÚdarás Uchtála cóip don chomhlacht creidiúnaithe chomh luath agus is féidir.

Ní mór don Údarás céimeanna a ghlacadh lena chinntiú go dtéitear i gcomhairle le neamhchaomhnóir ábhartha ar bith de chuid an linbh maidir leis an uchtáil bheartaithe mura bhfuil an tÚdarás sásta:

• nach bhfuil sé indéanta mar gheall nach bhfuil céannacht an athar ar eolas agus nach dtabharfaidh an mháthair nó caomhnóir an linbh céannacht an athar nó nach eol dóibh é; nó
• go mbeadh sé míchuí mar gheall ar an gcaidreamh idir an neamhchaomhnóir ábhartha agus máthair an linbh, nó mar gheall ar an mbealach inar gineadh an leanbh.

Sna cásanna seo cuirfidh an tÚdarás iarratas faoi bhráid na hArd-Chúirte chun leanúint leis an uchtáil gan dul i gcomhairle leis an athair.

Nuair a bhíonn dáta roghnaithe don éisteacht maidir leis an uchtáil bheartaithe ag an Údarás Uchtála, ní mór don Údarás Uchtála scríobh trí phost cláraithe chuig an neamhchaomhnóir ábhartha. Ní mór go n-áireoidh an litir an t-eolas seo: 

• Dáta, am agus ionad na héisteachta a bhí le reáchtáil 21 lá ar a laghad tar éis dáta na litreach
• An t-ábhar atá le plé
• Deimhniú go bhfuil sé:
• de cheart ag an neamhchaomhnóir ábhartha éisteacht a fháil; agus
• go bhféadfaidh siad ionadaí dlíthiúil nó aon ionadaí eile a íocann siad as a bpóca féin a thabhairt leo
• Go bhféadfaidh neamhchaomhnóir ábhartha doiciméid a chur faoi bhráid, lena n-áirítear aighneachtaí i scríbhinn, 14 lá ar a laghad sula reáchtáiltear an éisteacht agus go bhféadfar:
• aon doiciméid a chuireann an neamhchaomhnóir ábhartha faoi bhráid a thabhairt do dhaoine nó d’eagraíochtaí eile sa chás na doiciméid a bheith ábhartha dá rannpháirtíocht san éisteacht; agus
• tá an neamhchaomhnóir ábhartha freagrach as eolas ar bith atá pearsanta nó goilliúnach a thógáil as na doiciméid
• Go bhféadfaidh neamhchaomhnóir ábhartha toiliú a thabhairt don uchtáil i scríbhinn agus gur féidir leis/léi a n-intinn a athrú agus an toiliú a tharraingt siar ag tráth ar bith sula ndéantar an t-ordú uchtála. 

Mura mbíonn seoladh an neamhchaomhnóra ábhartha ar fáil nó murar féidir an litir chláraithe a sheachadadh, déanfaidh an tÚdarás Uchtála iarrachtaí réasúnacha leis an neamhchaomhnóir ábhartha a aimsiú agus lena chinntiú go bhfaigheann siad fógra maidir leis an éisteacht.

Mura mbíonn teagmháil déanta ag an neamhchaomhnóir ábhartha leis an Údarás Uchtála laistigh den tréimhse ama atá curtha ar fáil nó má luann siad gur mian leo freastal ar an éisteacht ach nach bhfreastalaíonn siad ar an éisteacht, ní féidir leis an Údarás Uchtála leanúint ar aghaidh leis an iarratas ar ordú uchtála mura mbíonn an tÚdarás:

• sásta gur cuireadh an neamhchaomhnóir ábhartha ar an eolas i gceart; agus
• go ndéanann an tÚdarás iarracht le teagmháil a dhéanamh leis an neamhchaomhnóir ábhartha lena fháil amach cá seasann siad ó thaobh na huchtála.

D’fhéadfadh an tÚdarás Uchtála éisteacht bhreise a eagrú chun freastal ar an neamhchaomhnóir ábhartha. Ní mór don Údarás Uchtála litir chláraithe a sheoladh maidir leis an éisteacht seo ar aon dul leis na rialacha atá san alt seo.

Nuair a bhíonn dáta roghnaithe don éisteacht maidir leis an uchtáil bheartaithe ag an Údarás Uchtála, ní mór don Údarás Uchtála scríobh trí phost cláraithe chuig duine ar bith a bhfuil a dtoiliú riachtanach. Ní mór go n-áireoidh an litir an t-eolas seo.

• Dáta, am agus ionad na héisteachta, nach mór a bheith 21 lá ar a laghad ó dháta na litreach
• An t-ábhar atá le plé
• Deimhniú go bhfuil:
• ♣ ceart chun éisteachta ag an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach; agus
• ♣ go bhféadfadh an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach ionadaí dlíthiúil nó aon ionadaí eile a íocann siad as a bpóca féin a thabhairt leo
• go bhféadfadh an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach doiciméid a chur faoi bhráid, lena n-áirítear, aighneachtaí i scríbhinn 14 lá ar a laghad roimh an éisteacht agus:
• go bhféadfaí aon doiciméid a chuireann an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach faoi bhráid a thabhairt do dhaoine nó d’eagraíochtaí eile má bhaineann na doiciméid lena rannpháirtíocht san éisteacht; agus
• Tá an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach freagrach as eolas ar bith atá pearsanta nó goilliúnach a thógáil as na doiciméid
• Go bhféadfaidh an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach toiliú a thabhairt don uchtáil i scríbhinn agus gur féidir leis/léi a n-intinn a athrú agus an toiliú a tharraingt siar ag tráth ar bith sula ndéantar an t-ordú uchtála

Is féidir leis an Údarás, má tá na toilithe go léir ar thaifead agus go ndeachthas i gcomhairle leis na daoine agus na heagraíochtaí go léir nach mór éisteacht a thabhairt dóibh, leanúint leis an ordú uchtála má:

• tá sé sásta gur éisteadh leis an fhianaise go léir a bhí riachtanach agus go bhfuil na doiciméid go léir a bhí riachtanach breithnithe; agus
• agus go bhfuil sé cuí ordú uchtála a dhéanamh 

D’fhéadfadh sé go gceadófaí iarratasóir mar iarratasóir incháilithe ach go n-éiríonn an t-iarratas neamh-incháilithe má eascraíonn athrú suntasach ar a gcuid cúinsí. Mar shampla, d’fhéadfadh colscaradh a bheith faighte acu nó d’fhéadfadh a bpáirtí a bheith básaithe. 

Mura bhfreagraíonn an duine a bhfuil a thoiliú/a toiliú riachtanach an tÚdarás Uchtála nó má fhreagraíonn sé/sí agus go ndiúltaíonn siad toiliú a thabhairt, ansin leanfaidh an tÚdarás Uchtála ar aghaidh leis an iarratas, ag eagrú agus ag stiúradh éisteacht ar bith a bhíonn riachtanach mar atá sonraithe thuas.

Éistfidh an tÚdarás Uchtála lena bhfuil le rá ag:

• Tusla;
• duine ar bith ar mian leo éisteacht a fháil; agus
• más indéanta, duine ar bith a bhfuil a dtoiliú riachtanach agus nach bhfuil toiliú den sórt sin tugtha acu.

Déanfaidh an tÚdarás Uchtála cinneadh go mbíonn an fhianaise go léir atá riachtanach le leanúint ar aghaidh leis uchtáil in ord seachas an toiliú atá riachtanach.

Eiseoidh an tÚdarás Uchtála dearbhú incháilitheachta agus oiriúnachta a dheimhníonn go bhfuil na hiarratasóirí oiriúnach agus incháilithe le huchtáil a dhéanamh agus seolann cóip den dearbhú seo chuig na hiarratasóirí. 

Déanfaidh an tÚdarás Uchtála:

• teastas a eisiúint ar a dtugtar Dearbhú Alt 53, ina luaitear go ndéanfaidh an tÚdarás ordú uchtála, má cheadaíonn an Ard-Chúirt dó é dhéanamh; agus
• cóip de Dhearbhú Alt 53 a sheoladh chuig an teagmhálaí cuí i Tusla.

Cuirfidh an tÚdarás Uchtála siar na himeachtaí uchtála go dtí go mbeidh iarratas curtha faoi bhráid na hArd-Chúirte ag Tusla nó ag na hiarratasóirí agus go mbíonn na himeachtaí cúirte sin tugtha chun críche.

Fanfaidh an tÚdarás le haghaidh seirbheáil na n-imeachtaí (fógra foirmiúil maidir le héisteacht chúirte) ó nó thar ceann Tusla nó na hiarratasóirí, faoi Alt 54(2).

Ansin socróidh ionadaí de chuid an Údaráis freastal ar an Ard-Chúirt cibé lá atá riachtanach agus cuirfidh siad cóipeanna foirmiúla den Dearbhú Incháilitheachta agus Oiriúnachta agus de Dhearbhú Alt 53 agus aon doiciméad/doiciméid eile atá riachtanach ar fáil don Ard-Chúirt agus chun aon cheisteanna a d’fhéadfadh a bheith ag an mbreitheamh a fhreagairt. Beidh ionadaithe ó Tusla agus/nó na hiarratasóirí ag freastal ar an gcúirt freisin. 

Má dheonaítear ordú Ard-Chúirte chun ordú uchtála a cheadú, ní bheidh ar chumas an Údaráis Uchtála an t-ordú uchtála a dhéanamh go dtí go mbeidh 28 lá imithe thart tar éis don ordú Ard-Chúirte a bheith déanta.  (Is riail de chuid na gcúirteanna atá anseo le ham a cheadú do dhuine ar bith ar mian leo achomharc a dhéanamh i gcoinne an ordaithe cúirte.) Ní mór an t-ordú cúirte a thabhairt ‘chun foirfeachta’ freisin, a chiallaíonn nach mór an t-ordú uchtála a bheith séalaithe ag cláraitheoir na hArd-Chúirte.

Beidh cruinniú ag an Údarás Uchtála chomh luath is a bhíonn ordú na hArd-Chúirte tugtha chun foirfeachta agus go mbíonn an tréimhse achomharc imithe, chun an t-iarratas uchtála a chríochnú.

Ní mór don Údarás Uchtála a bhreithniú cibé ar tháinig aon athrú ar imthosca áirithe na n-iarratasóirí ó eisíodh teastas alt 53.

Má tá an tÚdarás Uchtála den tuairim go bhfuil sé riachtanach, d’fhéadfadh sé éisteacht a reáchtáil maidir le haon athrú in imthosca.  Tabharfaidh an tÚdarás:

• cuireadh do dhaoine atá i dteideal éisteacht a fháil, le freastal ar éisteacht nó aighneacht a dhéanamh nó an péire; agus
• fógra a thabhairt do dhaoine atá i dteideal éisteacht a fháil faoi rialacha 1, 2 agus 3 den doiciméad seo.

Má chinneann an tÚdarás Uchtála gan an t-iarratas uchtála a chríochnú fiú má tá an uchtáil údaraithe ag an Ard-Chúirt, ní mór don Údarás Uchtála scríobh chuig na daoine agus chuig na heagraíochtaí lena mbaineann an cinneadh. Ní mór go n-áireoidh an tÚdarás Uchtála sa litir:

• na cúiseanna atá leis an gcinneadh; agus
• tagairt a dhéanamh d’ailt ábhartha na nAchtanna.

Má chinneann an tÚdarás Uchtála nach bhfuil aon athrú tagtha ar imthosca nó nach gcoisceann aon athrú air ordú uchtála a dhéanamh, eiseoidh an tÚdarás ordú uchtála.

Tá daoine a fhreastalaíonn ar an éisteacht i dteideal comhairle dlí neamhspleách maidir le gach ábhar a lorg, agus ionadaíocht a dhéanamh orthu ag an éisteacht. Tá sé tábhachtach é sin a eagrú chomh luath agus is féidir. Ní féidir leis an Údarás Uchtála moill a chur ar an bpróiseas uchtála gan cúis mhaith a bheith leis mura mbíonn iarracht déanta agat lena leithéid a dhéanamh.  Ní théann moill chun tairbhe leasa an linbh.